مارکت پلیس (Marketplace) بستری است که در آن فروشندگان در کنار هم جمع شده و به عرضه محصولات و خدمات خود به مجموعه‌ای از خریداران می‌پردازند. نقش گردانندگان مارکت پلیس این است که مشتریان مناسب را به فروشندگان مناسب متصل کند تا تبلیغات و فروش محصولات و خدمات به‌صورت بهینه انجام بپذیرد. در این میان صاحب مارکت پلیس به‌ازای هر فروش مبلغی را به‌عنوان کمیسیون دریافت می‌کند. از طرف دیگر فروشگاه آنلاین تنها یک فروشگاه واحد است که توسط شرکت دارنده وب‌سایت و محصولات اداره می‌شود.
بر خلاف سایر فروشگاه‌های آنلاین، گرداننده یک مارکت پلیس فهرست موجودی محصولات را بر عهده ندارد. درنتیجه وظایف عملیاتی فروش به خود فروشندگان سپرده می‌شود تا مارکت‌پلیس بتواند به بازاریابی و جذب ترافیک به سایت تمرکز و بازدیدها را به فروش تبدیل کند.
البته مارکت پلیس‌های مشهوری با انبارهای عظیم نیز وجود دارند که از میان آن‌ها می‌توان به Amazon، Rakuten یا eBay و همین‌طور پلتفرم‌های تخصصی مانند Etsy (صنایع دستی)، Runnics (لباس ورزشی مخصوص دو) و Shop.Surf (لباس و لوازم اسکیت و موج‌سواری) اشاره کرد. درمقابل فروشگاه آنلاین یک شرکت واحد (مانند Zara، Apple و Nike) است که به فروش محصولات تولیدی خود می‌پردازد.
حتما بخوانید:
8 نکته مدیریت مارکت پلیس های تجارت الکترونیک برای موفقیت بیشتر
سه ویژگی کلیدی مارکت‌پلیس‌های آنلاین
صاحبان کسب‌وکار برای شناخت بهتر این مدل تجاری باید با ویژگی‌ها و تفاوت‌های اصلی آن با فروشگاه‌های آنلاین آشنا باشند. مدیریت انبارداری نسبتاً ساده، مقیاس‌پذیری و تمرکز بر نیازهای مشتری نهایی مارکت پلیس‌ها را از سایر فروشگاه‌های آنلاین متمایز می‌کند.
نبود انبارداری:
مارکت پلیس‌ها شرکت‌های بزرگی هستند که با چندین فروشنده که محصولات مناسب را عرضه می‌کنند سروکار دارند. با این که فهرست کالاهای موجود در مارکت پلیس‌ها اغلب گسترده‌تر از فروشگاه‌های اینترنتی است اما مدیریت انبارداری در آن‌ها ساده‌تر است. فروشگاه‌های آنلاین برای مدیریت موجودی و انبارداری محصولات خود باید هزینه زیادی را صرف مدیریت آن کنند (به‌جز مدل دراپ‌شیپینگ). اما در مارکت‌پلیس‌ها (به‌جز مارکت‌پلیس‌های هیبریدی)، لیست کالاهای موجود توسط عرضه‌کنندگان تأمین و نیاز به سرمایه‌گذاری در مدیریت انبار از میان می‌رود. درنتیجه صاحب یک مارکت پلیس می‌تواند بر کیفیت و نظم فروشندگان تمرکز کند.
بهبود رضایت‌مندی مشتریان:
در مدیریت یک فروشگاه اینترنتی مسائل گوناگونی وجود دارد: مدیریت انبار، مدیریت سایت، خدمات مشتریان، بازاریابی، فروش، شبکه‌های اجتماعی، تولید محتوا و بسیاری مسائل دیگر. در مقابل در هنگام اداره یک مارکت پلیس تمرکز بر فراهم کردن بهترین بستر ممکن برای کاربران است یعنی فروشندگان و مشتریان آن‌ها. اما در این میان شرکت‌های خدمات نرم‌افزاری مخصوص مارکت پلیس‌ها نیز وجود دارند که بخش فناوری مارکت پلیس را برعهده بگیرند و کار گردانندگان مارکت‌پلیس را ساده‌تر کنند. این به معنی تمرکز کامل بر بهینه‌سازی مارکت پلیس برای مشتریان و فروشندگان است.
مدل تجاری منعطف و مقیاس‌پذیر:
مارکت پلیس‌ها مدل تجاری بسیار منعطف و مقیاس‌پذیری دارند. شرکت‌های مشهوری مانند Uber و Airbnb مالک خودروها و آپارتمان‌های خود نیستند. حتی بیشتر محصولات و خدمات موجود در آمازون نیز متعلق به این شرکت نیست. اگرچه مارکت پلیس‌ها نیاز دارند تا حجم فروش خود را افزایش دهند اما درواقع تمرکز اصلی آن‌ها بر مدیریت پلتفرم و دسترسی به مصرف‌کنندگان است. حتی ممکن است تیم مدیریتی و عملیاتی مارکت پلیس‌ها نیز نسبتاً کوچک باشد. با وجود شرکت‌های خدمات نرم‌افزاری هزینه راه‌اندازی و مدیریت ساختار زیربنایی مارکت پلیس‌ها بسیار کاهش می‌یابد و می‌توانند با یک تیم مهندسی کوچک راحت‌تر با تغییرات و نوسانات بازار رقابتی فروش اینترنتی روبرو شوند.
انواع اصلی مارکت پلیس‌ها
عموماً می‌توان مارکت پلیس‌های آنلاین را طبق جامعه هدف، نوع تمرکز و نحوه مدیریت آن‌ها دسته‌بندی کرد. اگرچه مارکت پلیس‌ها به فروش آنلاین مشهور هستند اما آن‌ها در حوزه‌های مختلفی مانند بهداشت و درمان، آموزش و تولید نیز فعالیت دارند.
1. دسته‌بندی مارکت پلیس‌ها بر اساس جامعه هدف
- مارکت پلیس‌های بنگاه به بنگاه (B2B)
- مارکت پلیس‌های بنگاه به مشتری (B2C)
- مارکت پلیس‌های همتا به همتا (P2P)
2. دسته‌بندی مارکت پلیس‌ها بر اساس نوع تمرکز
- مارکت پلیس عمودی
- مارکت پلیس افقی
3.دسته‌بندی مارکت‌پلیس‌ها بر اساس نوع صنعت
- تجارت الکترونیک (Ecommerce)
- گردشگری
- آموزش مجازی
- منابع انسانی
4. دسته‌بندی مارکت‌پلیس‌ها بر اساس نوع محصول
- کالاها و خدمات
- خدمات
- سرمایه‌گذاری و تأمین مالی جمعی (Crowdfunding)
- مارکت‌پلیس‌های ترکیبی
- مارکت‌پلیس‌های NFT
5.دسته‌بندی مارکت پلیس‌ها بر اساس سبک مدیریت
- مارکت پلیس‌های مدیریت نشده
- مارکت پلیس با مدیریت محدود
- مارکت پلیس‌های مدیریت شده
در سال 2021 مارکت‌پلیس‌های آنلاین مشهور جهان مجموعاً 3.23 تریلیون دلار فروش داشته‌اند. مارکت‌پلیس‌هایی مانند علی‌بابا، آمازون و eBay دو سوم میزان فروش در میان فروشگاه‌های آنلاین را کسب کرده‌اند.
شاید در نگاه اول این‌طور به نظر برسد که مدل تجاری مارکت‌پلیس‌ها بسیار پیچیده‌تر از سایر کسب‌وکارهای مشابه است؛ اما در واقع مدل تجاری مارکت‌پلیس‌ها تناسب و مقیاس‌پذیری بهتری با استارتاپ‌های جدید دارد. اما باید دید تعریف دقیق مارکت‌پلیس چیست و چه تفاوتی با سایر کسب‌وکارها و فروشگاه‌های اینترنتی دارد.
معرفی برترین مارکت‌پلیس‌های آنلاین ایران و جهان
- وب‌سایت Amazon: آمازون بزرگترین و پرطرفدارترین مارکت‌پلیس جهان است که در آن انواع گسترده‌ای از محصولات در سراسر جهان عرضه می‌شود. در این مارکت‌پلیس 9.7 میلیون فروشنده و 1.9 میلیون فروشنده فعال به عرضه محصولات و خدمات خود می‌پردازند.
- ای‌بی (eBay): ای‌بی مشهورترین وب‌سایت مزایده در جهان است که در سراسر جهان بیش از 180 میلیون مشتری دارد. این مارکت‌پلیس با مدل P2P شروع به کار کرد. کارمزد پایین، حمل‌ونقل سریع و ارزان از مهم‌ترین ویژگی‌های این مارکت‌پلیس به شمار می‌آید.
- والمارت (Walmart): والمارت ابتدا به عنوان یک فروشگاه خشت و گلی بین‌المللی شروع به کار کرد اما از سال 2009 قدم به بازار فروش آنلاین گذاشت. این وب‌سایت در 2021 موفق شد فروش اینترنتی خود را به 43 میلیارد دلار در آمریکا برساند که به معنای رشد 70 درصدی نسبت به آمار سال قبل است.
- راکوتن (Rakuten): شرکت راکوتن در سال 1997 توسط هیروشی میکیتانی در ژاپن تأسیس شد. این پلتفرم با مدل B2B و B2C فعالیت می‌کند و به مشتریان خود خدمات فناوری مالی، دیجیتالی و ارتباطی ارائه می‌کند.
- اتسی (Etsy): اتسی یک مارکت‌پلیس جامعه‌محور است که بر جامعه هدف مشخصی تمرکز کرده است. تمرکز این مارکت‌پلیس بر صنایع دستی (شامل لباس و سایر کالاها) است که توسط فروشندگان مستقل تولید می‌شوند. در این پلتفرم رضایت مشتری و حمل‌ونقل کالا به خود فروشندگان سپرده می‌شود.
- دیجیکالا: این وب‌سایت در حال حاضر بزرگترین مارکت‌پلیس ایران است که ماهانه بیش از 30 میلیون بازدیدکننده منحصر به فرد دارد و 85 درصد سهم فروش بازار را کسب کرده است. این شرکت علاوه‌بر خرده‌فروشی آنلاین زیرمجموعه‌های دیگری مانند فیدیبو و دیجی‌پی را نیز مدیریت می‌کند.
- دیوار: وب‌سایت و اپلیکیشن دیوار قطب اصلی نیازمندی‌های اینترنتی در ایران است که در سال 1392 تأسیس شد. کاربران دیوار در این پلتفرم به خرید و فروش کالاهای نو و دست دوم و ارائه خدمات در دسته‌بندی‌های گوناگون می‌پردازند. بنا بر گزارش دیوار، 18.9 میلیون کاربر این 129.5 میلیون آگهی را در بستر دیوار ثبت کرده‌اند.
- ایسام: ایسام یک مارکت‌پلیس خرید و فروش آنلاین است که در قالب حراجی فعالیت می‌کند. از این جهت می‌توان مدل تجاری آن را با ای‌بی مقایسه کرد. ایسام پلتفرمی را به‌وجود آورده است که در آن کاربران می‌توانند محصولات خود را به روش‌های مختلف از جمله مزایده به فروش برسانند.
- باسلام: مارکت‌پلیسی آنلاین برای فعالیت کسب‌وکارهای کوچک است. در این پلتفرم تولیدکنندگان محصولات غیرکارخانه‌ای از شهرها و روستاهای مختلف سراسر کشور به فروش بدون واسطه محصولات خود می‌پردازند.
دیدگاه خود را بنویسید